به نظر میرسد در خبرنویسی اقتصادی گاهی سردرگمی در معنای «تورم» و به کاربردن صحیح این واژه وجود دارد.
برای مثال به این قسمت از خبر بیبیسی فارسی در مورد کاهش نرخ تورم در ایران دقت کنید
در نیمه سال گذشته خورشیدی رشد تورم به بالای ۴۰ درصد رسید ولی بعد از آن روند نزولی آن شروع شد و گزارش تازه نشان می دهد که از سرعت رشد تورم کاسته شده است.
در همین یک جمله هر دو عبارت «رشد تورم» و «سرعت رشد تورم» به کار رفته که با معنایی که جمله میخواهد برساند سازگار نیست. آنچه به بالای ۴۰ درصد رسید تورم بود، و نه رشد تورم؛ و آنچه از آن کاسته شده خود تورم است و نه «سرعت رشد» تورم. در واقع اگر در نظر بگیریم که معنای تورم همان سرعت رشد قیمتهاست، معنای جمله اخیر این میشود که از سرعت رشدِ سرعت رشدِ قیمتها کاسته شده، که به وضوح مد نظر نویسنده نبود است!
این سردرگمی احتمالا از آنجا ناشی میشود که به معنای «سرعت رشد» (یا به طور دقیقتر «نرخ رشد») نهفته در کلمه تورم دقت نمیشود و از همین رو واژههای «سرعت» یا «رشد» به صورت بیجا تکرار میشود.
حالا اگر بخواهیم جمله بالا را به صورت درست بنویسیم به این صورت خواهد بود
در نیمه سال گذشته خورشیدی (نرخ) تورم به بالای ۴۰ درصد رسید ولی بعد از آن روند نزولی آن شروع شد و گزارش تازه نشان می دهد که از تورم کاسته شده است.
یا
در نیمه سال گذشته خورشیدی نرخ رشد قیمتها به بالای ۴۰ درصد در سال رسید ولی بعد از آن روند نزولی آن شروع شد و گزارش تازه نشان می دهد که از نرخ رشد قیمتها کاسته شده است.
البته «نرخ رشد تورم» هم شاخص معناداری است و حتی میتواند مهم باشد. ولی با آن چیزی که آن را تورم مینامیم و برای اکثر مصرفکنندگان مهم است تفاوت دارد. کاهشی بودن نرخ رشد تورم معنایش این است که تورم همچنان در حال افزایش است اما از سرعت افزایش آن کاسته شده. یعنی مثلا اگر از پارسال تا امسال تورم ۲۰ درصد بوده باشد و از امسال تا سال بعد تورم ۳۰ درصد، نرخ رشد تورم ۵۰ درصد است (۱۰ واحد درصد رشد، که میشود نصف یا ۵۰ درصد از ۲۰ واحد درصد قبلی). حالا اگر از سال بعد تا دو سال بعد نرخ تورم باز هم ۱۰ واحد درصد بیشتر شود و به ۴۰ درصد برسد میتوانیم بگوییم که نرخ رشد تورم کم شده و به یکسوم رسیده است (چون ۱۰ واحد درصد یکسومِ ۳۰ واحد درصد است). اما خود تورم همچنان بیشتر شده و سطح قیمتها هم به مراتب بالاتر رفته است. تنها حالتی که تورم میتواند کاهش پیدا کند زمانی است که نرخ رشد تورم منفی بشود، تا از مثلا ۳۰ درصد قبلی به ۲۵ درصد برسد. اما حتی اگر نرخ رشد تورم منفی باشد، به معنای منفی شدن تورم و کاهش قیمتها نیست. بلکه تنها از سرعت افزایش قیمتها کاسته شده. مانند خودرویی که از سرعتش کاسته شده اما همچنان به جلو میرود و نه به عقب.
خلاصهی صحبت این که به کار بردن واژههای «تورم» و «نرخ رشد» یا «سرعت رشد» در جای درست خود مهم است و میتواند به خواننده خبر کمک کند تا بفهمد واقعا چه اتفاقی در حال رخ دادن است و جلوی سردرگمی او را بگیرد.
این سردرگمی و تعاریف از موقعی سر کلشون پیدا شد که رعییس جمهور گفتند تورم کاهش پیدا کرده…و یه عده (که سیاسی بودند و اقتصادی نبودند) به سخنان رعییس جمهور خرده گرفتند (انها کاهش تورم رو با تورم منفی اشتباه گرفتند ) و از ان پس رییس جمهور هم در ادامه مسیر اشتباه این عده، گفتند کاهش رشد تورم داشتیم….و هر وقت هم میگویند و رسانه ها هم دنبال میکنند…………در حالی کاهش نرخ تورم داشتیم.