پیش‌نوشت: این مطلب میهمان در کافه اقتصاد را «سروش» نوشته است و نقدی است بر محورهای ۱۶ گانه سیاست‌های پولی و مالی میرحسین موسوی که در صفحه بانک و بیمه روزنامه سرمایه در تاریخ ۲۰ اردیبهشت ۸۸ به چاپ رسیده است.
نقدهای زیر به ۱۶ بند سیاست‌های پولی و مالی آقای موسوی وارد است. امید است ستاد ایشان در تدوین برنامه نهایی خویش این موارد را نیز لحاظ فرمایند.
۱) یک بانک به عنوان بنگاه اقتصادی آیا آزاد است که برای هر مشتری بر اساس میزان وام، میزان درآمد مشتری، شغل، جنسیت و … نرخ بهره متفاوتی اعمال کند یا خیر؟ بر اساس بند یک، دولت چگونه مقررات (regulation) را می‌تواند بر بانک‌ها اعمال کند؟
۲) چگونه دولت استقلال بانک مرکزی را تامین می‌کند؟ استقلال بانک مرکزی یعنی اين‌كه رئیس بانک مرکزی با چه مکانیزمی تعیین گردد. آیا استقلال بانک مرکزی به این معنا است که تمام تصمیمات بانکی (اعم از وام‌های جهانی، نرخ بهره، چاپ اوراق مشارکت و …) در درون بانک مرکزی بدون نیاز به تامین نظر رئیس جمهور تعیین شود؟
۳) آیا شورای پول و اعتبار درون بانک مرکزی است؟ اگر خیر چه مکانیزمی وجود دارد که این شورا به استقلال بانک مرکزی صدمه وارد نکند؟ در شورای مدنظر شما افراد چگونه تعیین می‌شوند؟
۴) رفع محدودیت از سرمایه‌گذاران خارجی، آیا به این معنی است که مدنظر است که هیچ محدودیتی بر این سرمایه گذاران وجود نداشته باشد؟ برای سرمایه‌گذار خارجی نرخ ارز تعیین کننده است، نرخ ارز در نظام اقتصادی مدنظر جناب‌عالی چگونه تعیین می‌شود؟ عامل مهم دیگر قوانین ورشکستگی (bankruptcy) در ایران است. اگر فردی ورشکست شود چه قوانینی بر قرارداد بانک و سرمایه گذار اعمال می‌شود؟ آیا بانک اجازه دارد کل سرمایه فرد را تا حد بدهی فرد مصادره کند؟
۵) برای اعطای سهام بانک‌ها به کارکنان نیاز است تا ارزش سهام مشخص باشد، این ارزش را چگونه تعیین می‌کنید؟ اگر فرض کنیم بسیاری از این بانک‌ها ضررده هستند توزیع سهام بین کارکنان چه معنی دارد؟
۶) روح قانون بانکداری بدون ربا یعنی چه؟ تکرار این سوال ارزش دارد که سازوکار بازار یعنی چه؟ این نرخ سود بانکی به مشتریان را در نهایت چه کسی تعیین می‌کند؟
۷) ترکیب مناسب مالکیت بانک خصوصی به چه معنی است و چگونه تعیین می‌شود؟ آیا دولت باید این ترکیب را تعیین کند یا قانون‌گذار یا بانک مرکزی؟ بانک مرکزی بر اساس چه عملکردی بر بانک‌های خصوصی نظارت می‌کند؟ و چه اختیاراتی در قبال این بانک‌ها دارد؟
۸) چرا باید تسهیلات بانکی میان تمام اقشار جامعه توزیع گردد؟ عادلانه یعنی به هر کسی بر اساس صلاحیت تسهیلات توانایی داده شود یا به همه مردم مساوی داده شود؟ عدالت مورد نظر یعنی چه؟ رشد متوازن بین بخشی را چه کسی تعیین می‌کند و چگونه این رشد متوازن تعیین می‌شود؟ آیا تسهیلات بانکی ابزار تعیین رشد بین بخشی است؟ آیا مالک این تسهيلات سرمایه‌گذاران در بانک‌ها هستند؟ اگر آری پس چرا کسی حق دارد در خصوص توزیع عادلانه و یا نحوه این نقدینگی تصمیم‌گیری کند؟
۹) اگر قوانین بانکی با سیاست‌های اقتصادی سازگار نیست، بزرگ‌ترین ناسازگاری کجا است؟
۱۰) سازگاری بین سیاست‌های مالی و پولی یعنی چه؟ چه ارگانی این سیاست‌ها را تعیین می‌کند؟
در مجموع به نظر نگارنده انتشار برنامه اقتصادی نشان‌دهنده رفتار حرفه‌ای ستاد آقای موسوی در شناساندن نظرات ایشان است، حرکتی که دیگر کاندیداها از انجام آن تابه‌حال خودداری کرده‌اند. البته عمده نقد اینجانب حول کلی‌گویی‌هایی است که در برنامه ایشان موجود بود و ضروری است تدقیق بیشتری لحاظ گردد.
کافه اقتصاد 